Видови на речници

      На стр. 45 од учебникот има лекција со наслов „Видови речници“. Прочитајте за видовите на речници тука, но би сакал да ви обрнам внимание на неколку работи што се разликуваат од напишаното во учебникот:

      Во принцип, имаме два вида на речници: енциклопедиски и лингвистички.

      Енциклопедиските речници даваат исцрпни податоци за поимите од областа на нашиот живот и ги објаснуваат. Во енциклопедискиот речник ќе бараме некој збор ако ни е непознат и ако првпат слушаме за него. Пример за обработка (објаснување збор во енциклопедиски речник: експозе (од француски ј. expose) - извештај, излагање, прикажување на некоја состојба. На пример, извештај што некој министер го поднесува на собранието во врска со некое важно прашање.

      Лингвистичките речници ги објаснуваат речничките единици (зборовите) во врска со нивното значење, употреба и потекло. Така, за нас најважни лингвистички речници се еднојазичните (толковни) и повеќејазични (преведувачки) речници.

      Секој јазик има свој толковен речник во кој се собрани зборовите што се во употреба. Така и нашиот јазик има свој толковен речник што ги содржи нормираните зборови според правилата за употреба. 

      Пример за обработен збор од толковниот речник на македонскиот јазик, колку за илустрација и претстава како се обработува и се објаснува збор во толковен речник: 

рака 

мн. раце

Вид збор: Именка, женски род

1. Секој од двата горни члена на човека; делот од зглобот до врвовите на прстите.

Употреба: Анатомија

Примери:

Останал на гробот со прекрстени раце.

Му бакна рака на попот.

Со нож в рака.

2. Човек како работник.

Употреба: Преносно значење

Примери:

Минува низ многу раце.

Цврста рака се бара.

3. Како симбол на трудот за означување на квалитетот, вештината на некој мајстор.

Примери:

Се гледа - уметничка рака.

вешта рака

4. власт, посед

Употреба: Преносно значење

Примери:

Избега од рацете на непријателот.

Тешко тебе ако се најдеш во негови раце.

5. Имотна состојба или општествена положба на некого.

Примери:

Тука има луѓе од секоја рака.

Слично со: состојба (ж.)

6. Момент, етапа при берење или обработка на нешто.

Примери:

Го завршивме берењето на првата рака од тутунот.

7. помош, поткрепа

Примери:

Тука се очекува мојата рака.

Слично со: поткрепа (ж.)

Изрази

Во најмала рака - најмалку.

Во некоја рака (раце) на некого е (се наоѓа).

Врзан (фатен) е во рацете.

Врзе рацете некому - не може да делува.

Горе рацете!

Десна рака е некому - голема помош.

Дига (крева) рака - гласа со кревање рака.

Дига (крева) рака - дава знак со рака дека сака да зборува.

Дига (крева) рака на (против) некого.

Дига (крева) рака (раце) од некого или од нешто - се откажува.

Долна рака; дупена рака; здрава (тврда, цврста).

Извалка рацете, со крв.

Измие рацете - невин.

Има долги раце - големо влијание.

Има златни раце - добар мајстор

Има лесна рака - работи лесно и брзо.

Има лесна рака - по народното сфаќање - постави успешен почеток на нешто.

Има полни раце работа.

Мавне со рака - поздрави.

Минува низ раце(те) на некого.

Му се тресе раката (како на Евреин).

На брза рака; на своја рака.

Носи некого на раце.

Одврзе рацете некому - му даде слобода.

Од втора (трета и сл.) рака - од втор пат.

Оди, иде (се враќа), остане со празни раце;.

Оди некому од (по) рака.

Оди под рака.

Остане (како) без раце.

Падне в рака (раце) некому.

Плукне на рацете - се зафати за работа.

Под рака; подаде рака; појде од рака;

Полни очи - празни раце.

Пред, на рака (каже, направи и сл.)

Рака му цутела! - (благослов)!

Раката не е кантар, па да може точно сѐ да измери.

(посл.) Своја рака како што чеша, туѓа не може.

(посл.) Со гола рака змија не се фаќа.

Со две раце (со раце и со нозе) потпишува, гласа и сл.

Стави (тури, кладе) рака на нешто.

Изведенки

рачиште ср.
мн. рачишта

      Примеров е земен од дигиталниот толковен речник на македонскиот јазик: http://www.makedonski.info

      Пример за обработен збор од повеќејазичен речник на македонскиот јазик, колку за илустрација и претстава како се обработува и се објаснува збор во повеќејазичен (конкретно двојазичен) речник: 

harvest (ha:vist) - жетва, берба, плод, летина; жнее, собира плодови.

За домашна равота: обработете по еден пример за збор во енциклопедиски и лингвистички (еден збор во толковен и еден во двојазичен речник.
(За утре, петок, 29 мај до 20ч. на e-mail boged@mail.com)

May 28, 2020 Tags : Македонски 9 одд

Subscribe by Email

Follow Updates Articles from This Blog via Email